Цалин нэмэх асуудлаар нэмэлт хэлэлцээ хийхээр тогтлоо

Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт үндэсний хорооны ээлжит хурал өнөөдөр /2018-04-04/ боллоо. Засгийн газар, ажил олгогч, үйлдвэрчний байгууллагаас ижил тоотой төлөөлөл ордог үндэсний хороог Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзориг ахалдаг бөгөөд энэ удаагийн хурлаар хөдөлмөрийн  хортой, хүнд нөхцөлд ажиллаж байгаа даатгуулагчийг эрт тэтгэвэр тогтоолгох эрх зүйн зохицуулалт, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл, төрийн албан хаагчийн цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх зэрэг хэд хэдэн асуудал хэлэлцэв

Харилцааг шинэ шатанд гаргасан Астанагийн хуралдаан

Худалдаа, эдийн засаг, шинжлэх ухаан, техник, соёлын хамтын ажиллагааны Монгол-Казахстаны Засгийн газар хоорондын комиссын ээлжит долдугаар хуралдаан Астана хотноо болж хуралдааны протоколд талууд гуравдугаар сарын 29-нд гарын үсэг зурлаа. Хоёр жил тутам хийж байхаар тохирсон ч бүтэн дөрвөн жил өнжсөн хуралдаанаар хоёр орны худалдаа, эдийн засаг, хөрөнгө оруулалт, бизнесийн хамтын ажиллагаа болон уул уурхай, тээвэр, байгаль орчин, хөдөө аж ахуй, боловсрол, шинжлэх ухаан, соёлын салбарт хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэх чиглэлээр талуудаас гаргасан саналуудыг нэг бүрчлэн хэлэлцэж харилцан тохиролцоонд хүрсэн бөгөөд Засгийн газар хоорондын комиссын Монголын талыг Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзориг, Казахстаны талыг тус улсын Хөдөлмөр, хүн амын нийгмийн хамгааллын сайд М.Е.Абылкасимова нар ахалсан юм. Астанад өвөл хараахан буцаагүй цаг агаар сэрүүхэн байсан ч хоёр улсын Засгийн газар хоорондын комиссын хуралдааны танхимд бие биенээ хүндэтгэсэн найрсаг дотно харилцааны халуу дүүгсэн уур амьсгал ноёлж байлаа. Хоёр талын ажлын хэсгийнхэн бэлтгэлийг нь сайн хангасны үр дүнд хуралдаан товлосон хугацаандаа амжилттай болж, төлөвлөсөн асуудлуудаа хэлэлцэн, нэгдсэн шийдэлд хүрч чадсан гэдгийг комиссын гишүүд үнэлж байсан бөгөөд  хэлэлцсэн асуудлуудын талаар тоймлон хүргэж байна. Чөлөөт худалдааны хэлэлцээртэй холбоотой Монголын талын саналыг дэмжлээ Монгол Улс, БНКУ-ын худалдааны эргэлт 2017 оны эцсийн байдлаар 36.6 сая ам.доллар болж, өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 22 хувиар өсчээ

Япончууд бизнесийн амжилтын нууцаа дэлгэж байна

Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн танхимын гишүүн  байгууллагууд болон Япон улсад үйл ажиллагаагаа эрхлэх сонирхолтой, тус улсын бизнес эрхлэгчидтэй хамтран ажилладаг байгууллагуудын төлөөллүүд өнөөдөр Блью Скай зочид буудалд “Японы бизнесийн амжилтын нууц”  сургалтад сууж байна. Учир нь Япон хүмүүсийн бизнесийн арга ухаан, зарчим хандлагын өөрийн ажил амьдрал, бизнестээ өвлөн нутагшуулахад сургах зорилгоор Японы  PDAA-ийн олон улсын практик нийгэмлэгийн  ерөнхийлөгч ноён Такахаши Хидэки энэхүү сургалт, зөвөлгөөг өгч байгаа ажээ. Ноён Такахаши Хидэки нь Японы Пи Ди Эй Эй ерөнхийлөгч, Бридж группын захирал бөгөөд өөрийн орны бизнес эрхлэгчид, компаниудын үйл ажиллагааг сайжруулж, борлуулалтыг өсгөж өгч байсан туршлагатай аж. Тэрбээр өөрийн компаниа 5 жилийн хугацаанд 300 ажилтантай, 9 тэрбум иенийн жилийн орлоготой болтол өргөжүүлсэн амжилтын эзэн ажээ. Түүний бизнесийн зарчим нь зөвхөн бараа бүтээгдэхүүн борлуулах бус харин тухайн бүтээгдэхүүн үйлчилгээний мөн чанар, үнэ цэнийг зөв таниулснаар харилцагч, хэрэглэгчдэд зөв мэдээлэл өгч түүгээр дамжуулан нийгмийн харилцаанд хувьсгал гаргах чадвартай бүтээгдэхүүн үйлчилгээг түгээхэд оршдог  гэнэ. Сургалт, зөвөлгөөний эхэнд “Хикари Жи Си” компанийн гүйцэтгэх захирал Ц.Тулга хэлэхдээ “PDAA нь 2015 онд Япон Улсад, 2017 онд Монгол Улсад байгуулагдан үйл ажиллагаа явуулж байна

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг өргөн барив

Монгол Улсын Их Хурлын дарга М.Энхболдод өнөөдөр (2018.03.26) Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзориг Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг өргөн барилаа. Монгол Улсад хөдөлмөрийн харилцааг анх 1925 онд “Аливаа хүчин үнэлэгчдийн дүрэм”-ээр зохицуулж байсан нь хөдөлмөрийн харилцааны эрх зүйн үндсийг тавьсан бөгөөд 1930, 1933, 1934, 1941, 1973, 1991, 1999 онд баталсан Хөдөлмөрийн тухай хуулиуд нь тухайн цаг үед улс орны нийгэм, эдийн засгийн байдал, өөрчлөлттэй уялдуулан хөдөлмөрийн харилцааны асуудлыг зохицуулж ирсэн. Хөдөлмөрийн тухай хууль 1999 онд шинэчлэгдэн батлагдаж, хүчин төгөлдөр болсноос хойш нийт 24 удаа нэмэлт, өөрчлөлт оруулжээ.Уг хууль нь төрөөс хөдөлмөрийн харилцааг дангаар зохицуулах үүрэг солигдсон шилжилтийн үеийн хөдөлмөрийн харилцааг тухайн үеийнхээ нийгэм, эдийн засгийн өөрчлөлт, шаардлагад нийцүүлэн зохицуулсан бөгөөд хөдөлмөрийн хамтын гэрээ, хэлэлцээр, хамтын маргаан, ажил олгогч, ажилтан хоорондоо хөдөлмөрийн харилцааны нөхцөлөө тохиролцох, хөдөлмөрийн удирдлагын хоёр болон гурван талт зөвшлийн эрх зүйн үндсийг бий болгосон юм. Хөдөлмөрийн тухай хууль нь шилжилтийн үеийн хөдөлмөрийн харилцааг зохицуулахад өөрийн үүргээ хангалттай биелүүлж ирсэн хэдий ч зах зээлийн эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөлд тавигдаж байгаа хөдөлмөрийн харилцааны шаардлагыг бүрэн хангаж чадахгүй байна. Иймд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн хамрах хүрээг өргөжүүлэх, хөдөлмөрийн зах зээл, хөдөлмөрийн харилцааны өнөөгийн байдал, олон улсын хэм хэмжээ, чиг хандлагад нийцүүлэх хэд хэдэн шаардлагын улмаас уг хуулийн төслийг боловсруулжээ. Хуулийн төсөлд дараах зарчмын шинжтэй асуудлыг тусгасан байна

С.Чинзориг: Энэ онд гадаадаас авах ажиллах хүчний тоог 30 хувиар бууруулна

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзориг гадаадаас ажиллах хүч, мэргэжилтэн авч ажиллуулдаг аж ахуйн нэгж, байгууллагынхантай уулзлаа. Уулзалтыг ХНХЯ, Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газраас хамтран зохион байгуулсан бөгөө 80 шахам аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл оролцож, гадаадаас ажиллах хүч, мэргэжилтэн авах чиглэлд барьж буй бодлого, үйл ажиллагаа, хууль эрх зүйн шинэчлэлийн талаар мэдээлэл сонсч, тулгамдсан зарим асуудлынхаа талаар ярилцлаа. Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамнаас Ажиллах хүч гадаадад гаргах, гадаадаас ажиллах хүч, мэргэжилтэн авах тухай хуулийн 7, 8, 9 дүгээр зүйлд заасныг үндэслэн ажиллах хүчийг дотоодоос хангах боломжгүй нөхцөлд гадаадаас ажиллах хүч, мэргэжилтэн авах хөдөлмөр эрхлэх зөвшөөрлийг нэг жил хүртэл хугацаагаар олгож, зөвшөөрлийн хугацаа дуусахад тухайн аж ахуйн нэгж нь хариуцан нутаг буцаах байдлаар хэрэгжилтийг ханган ажиллаж байгаа юм

Малчид тэтгэврийн насаа 5 жилээр наашлуулж тогтоолгохдоо дараах зүйлсийг анхаарна уу

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамнаас өнгөрсөн сард эхлүүлсэн нэг онцлох ажил бол малчдын тэтгэврийн насыг наашлуулсан явдал байв. Өнөөдрийн байдлаар хууль хэрэгжиж эхлээд сар гаруйн хугацаа өнгөрч байгаа хэдий Нийгмийн даатгалын харьяа байгууллагуудад малчид тэтгэврийн насаа тогтоолгохоор нэлээд их хэмжээгээр хандаж байна гэдгийг албаны хүмүүс онцолж байна

“Ноолуур” хөтөлбөрийг батлах тухай хэлэлцэнэ

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан өнөөдөр 13.00 цагт болохоор товлогджээ. Хуралдаанаар нийт 12 асуудал хэлэлцэхээр төлөвлөсний дотор ажиллах хүч, мэргэжилтний тухай асуудлыг Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзориг, Ноолуур хөтөлбөр батлах тухай асуудлыг Үйлдвэр хөдөө аж ахуйн сайд Б.Батзориг хэлэлцүүлэхээр төлөвлөсөн байна.

Дэд сайд С.Мөнгөнчимэг НҮБ-ын залуучуудын 7 дугаар чуулганд оролцлоо

АНУ-ын Нью Йорк хотноо “Тогтвортой, дасан зохицох боломж бүхий хот, хөдөөг бүтээхэд залуучуудын оролцоо” сэдвийн хүрээнд 2018 оны 01 дүгээр сарын 30-31 ний өдрүүдэд зохиогдсон НҮБ-ын Эдийн засаг, нийгмийн зөвлөлийн Залуучуудын асуудлаарх 7 дугаар чуулганд дэд сайд С.Мөнгөнчмэг оролцлоо. Уг чуулганыг 2012 оноос хойш зохион балгуулж байгаа бөгөөд залуучуудад тулгарч буй бэрхшээлийнхээ талаар дэлхийн удирдагчидтай НҮБ-ын төвшинд хэлэлцэх боломжийг олгох, улс орнуудад залуучуудын чиглэлээр хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагаа, туршлагаа харилцан солилцох боломжийг олгодог. Энэ удаагийн чуулганд 600 гаруй залуучуудын төлөөлөл, 80аад орны өндөр төвшний албан тушаалтнууд оролцон Тогтвортой хөгжлийн зорилтыг хэрэгжүүлэхэд залуучуудын үүрэг оролцоог хангах асуудлаар чууллаа

Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхийг дэмжлээ

Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хорооны өнөөдрийн (2018.01.31) хуралдаан 10 цаг 30 минутад гишүүдийн 52.6 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн үзэл баримтлал, Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ. Хуралдааныг Улсын Их Хурлын гишүүн Н.Амарзаяа даргалсан. Энэ талаарх хууль санаачлагчийн илтгэлийг Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар танилцуулав

Польш улстай Нийгмийн хамгааллын хэлэлцээр байгууллаа

-Залууст аялангаа ажиллах боломж олгоно- Монгол Улсын Засгийн газар БНПУ-тай Нийгмийн хамгааллын хэлэлцээр байгууллаа. Ингэснээр Польш манай улстай Нийгмийн хамгааллын хэлэлцээр байгуулсан Европын Холбооны хоёр дахь орон болж буй аж

С.Чинзориг сайд Польш улсад ажлын айлчлал хийж байна

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзориг Бүгд Найрамдах Польш Улсын Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн бодлогын сайдын урилгаар тус улсад ажлын айлчлал хийж байна. Энэ удаагийн айлчлалаар Нийгмийн хамгааллын тухай Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Польш Улс хоорондын хэлэлцээрт гарын үсэг зурж, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын салбар дахь хоёр орны цаашдын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх чиглэлээр яриа хэлэлцээ хийх юм. Варшав хотноо энэ сарын 23-нд очсон С.Чинзориг сайд Польшид ажиллаж амьдарч буй монгол иргэдийн төлөөлөлтэй уулзалт хийсэн бөгөөд энэ үеэр айлчлалынхаа зорилгыг танилцуулж олон жил яригдсан ч одоо л ажил хэрэг болж буй уг хэлэлцээрийг байгуулснаар Польшид ажиллаж амьдарч буй болон өмнө нь ажиллаж амьдарч байсан монголчуудын хувьд нийгмийн хамгааллын тал дээр том боломж нээгдэж буйг онцлоод “Польштой уг хэлэлцээрийг байгуулснаар манай улс Европын Холбооны улсуудаас хоёр оронтой нийгмийн хамгааллын салбарт хамтран ажиллах Засгийн газар хоорондын албан ёсны баримт бичигтэй болж буй юм

Засгийн газрын хуралдаан өнөөдөр болно

  Засгийн газрын ээлжит хуралдаан өнөөдөр 13.00 цагт болно. Нийт 10 шахам асуудал хэлэлцэхээр төлөвлөсөн байна

НҮБ Шадар сайд Ө.Энхтүвшиний оролцоог үнэлэв

Шадар сайд Ө.Энхтүвшин өнөөдөр (2018.01.23) НҮБ-ын Гамшгийн эрсдэлийг бууруулах газрын Ази, Номхон далайн бүсийн дарга хатагтай Лоретта Хибер Жерардеттэй уулзлаа. Монгол Улсын Засгийн газар НҮБ-ын Гамшгийн эрсдэлийг бууруулах газартай хамтран энэ оны долдугаар сарын 16-19-нд Улаанбаатар хотноо Гамшгийн эрсдэлийг бууруулах Азийн сайд нарын бага хурлыг зохион байгуулахаар ажиллаж байна

БНСУ хөдөлмөрийн салбарт 2,8 сая ам.долларын буцалтгүй тусламж үзүүлнэ

Монгол Улсын Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам БНСУ-ын Хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн яам хооронд байгуулсан“Хөдөлмөр эрхлэлтийн салбарт хамтран ажиллах тухай” санамж бичиг, “Хөдөлмөр эрхлэх зөвшөөрлийн тогтолцооны дагуу ажилтан илгээх болон хүлээн авах тухай” Харилцан ойлголцлын санамж бичигт С.Чинзориг сайд болон тус улсын Хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн сайд Ким Ён Жү  нар гарын үсэг зурснаар хүчин төгөлдөр болж буй бөгөөд эдгээр санамж бичгийг байгуулснаар хоёр орны хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн салбарын хамтын ажиллагаа эрчимжиж, мэргэжилтэй ажиллах хүчин бэлтгэх, ур чадварыг нь дээшлүүлэх, ажлын байр бий болгох, хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт хэрэгцээг тодорхойлох зэрэг чиглэлээр хамтран ажиллах боломж бүрдэж буй юм.        Өнөөдрийн байдлаар БНСУ-д нийт 42,7 мянган монгол иргэн ажиллаж амьдарч байгаагийн 6500 гаруй нь хөдөлмөрийн гэрээгээр явсан хүмүүс.  Тиймээс айлчлалын үеэр онцлон ярилцсан нэг асуудал нь хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллах хүч илгээх тухай байсан. БНСУ-ын Хөдөлмөр эрхлэлт, хөдөлмөрийн сайд Ким Ён Жү Монгол Улсаас ажиллах хүч авах квотын талаар “2017 оны хувьд Монгол Улсаас хөдөлмөрийн гэрээгээр ирж буй иргэд ажлын байран дээрээ хичээл зүтгэлтэй ажиллахын сацуу хууль бусаар хөдөлмөр эрхлэгчдийн тоо тодорхой хэмжээнд буурсан үзүүлэлтэй байна

Сайд Х.Баделхан Өмнөговь аймгийн төвд шинээр баригдах цэвэрлэх байгууламжийн барилгын ажлын нээлтэд оролцлоо

Ёслолын ажиллагааг  Барилга, хот байгуулалтын сайд Х.Баделхан нээж үг хэллээ.    Тэрбээр хэлсэн үгэндээ: Засгийн газрын 2016-2020 оны мөрийн хөтөлбөрт туссан Хот, суурин газрын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөтэй уялдуулан томоохон хот, суурин газрын цэвэрлэх байгууламжийг үе шаттай шинэчлэх ажлыг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Барилга, хот байгуулалтын яам 10 гаруй аймгийн цэвэрлэх байгууламжийн технологи, барилга байгууламжийн төслийг Азийн хөгжлийн банкны хөнгөлөлттэй зээлээр хэрэгжүүлэхээр төлөвлөөд, гүйцэтгэж эхлээд байна.  Эдгээрийн нэг болох Зүүн өмнөд говийн хот байгуулалт, хилийн ойролцоо суурин газруудын хөгжлийн төслийн хүрээнд Өмнөговь аймгийн төвд шинээр баригдах цэвэрлэх байгууламжийн барилгын үйл ажиллагааг өнөөдөр эхлүүлэн нээлтээ хийж байгаад баяртай байна. Төслийн нийт санхүүжилт 21.17 сая ам.доллар бөгөөд үүний 8 хувийг Монгол улсын Засгийн газар, 92 хувийг АХБ-ны зээлийн санхүүжилтээр хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн. Цэвэрлэх байгууламжийн төслийн зорилго нь бохир ус цэвэрлэх байгууламжийн шинэлэг технологи ашигласнаар байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл багасч, орон нутгийн оршин суугчдын эрүүл ахуй, орчны стандартыг дээшлүүлэх юм. Арвайхээр, Даланзадгад, Сайншанд, Цэцэрлэг зэрэг төслийн хотуудад хоногт 3000 м3 хүчин чадалтай, био өнгөр тогтоогч бүхий идэвхит лагийн технологи ашигласан орчин үеийн бохир ус цэвэрлэх байгууламжууд барина. Аймгуудад анх удаа монгол инженерүүд Монгол орны цаг уурын нөхцөлд тохирохуйц цэвэрлэх байгууламжийн шийдэл гарган, нэг  маягийн зураг төсөл  болгон батлуулж,  тус төслөөр хэрэгжүүлж  байгаа нь онцлог юм

“Цалинтай ээж” амлалт биелэлээ оллоо

“Цалинтай ээж” хөтөлбөр энэ сарын 1-ний өдрөөс хэрэгжиж эхэллээ. 2015 оны байдлаар Монгол Улсын нийт хүн ам 3 сая 57,8 мянга, жилийн дундаж өсөлт нь 2.1 хувь байна

Сайд Х. Баделхан БҮК-1 төслийн нээлтэд оролцлоо

Барилга, хот байгуулалтын сайд Х.Баделхан “Эрэл” ХХК-ийн БҮК-1 төслийн Байшин үйлдвэрлэх үйлдвэрийн нээлтэд уригдан оролцлоо. Тэрбээр хэлсэн үгэндээ “Монгол Улсын барилгын салбарт 1960-аад оны эхэн үеэс угсармал байшингийн үйлдвэрлэлийн эх суурь тавигдаж, улмаар 30 шахам жил хөгжих хугацаанд Байшин үйлдвэрлэх комбинат-1 (БҮК-1)нь Улаанбаатар хотод  орон сууцны шинэ хорооллуудыг сүндэрлүүлэхэд  түүхэн үүрэг гүйцэтгэснийг манай салбарынхан мартаагүй.  Нийслэл хотыг хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөгөөр шинэ зууны шинэ хорооллууд барих төслүүдийг хэрэгжүүлэхээр салбарын яам, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газартай хамтын ажиллагааны хүрээнд дагуул хотууд, орон сууц, олон нийтийн барилга болон холбогдох дэд бүтцийг стратеги төлөвлөгөөний дагуу барихаар төлөвлөж байгаа энэ цаг үед БҮК-1 төслөөр хэрэгжүүлэх  угсармал барилгын үйлдвэрлэл ашиглалтад орж байгаа нь түүхэн ач холбогдолтой юм” хэмээн онцлоод барилгын материалын үйлдвэрлэл, барилгын хөгжилд шинэ эрин үе нээж байгаа “Эрэл” ХХК-ийн хамт олонд баяр хүргэж ажлын амжилт хүссэн юм.

Хүүхдийн эрхийн улсын байцаагчтай Азийн анхны улс боллоо

Монгол улс Ази тивд анх удаа хүүхдийн эрхийн улсын байцаагчтай боллоо. Сургалтад хамрагдаж, шалгуур хангасан 38 ажилтан хүүхдийн эрхийн улсын байцаагчийн тэмдэг, үнэмлэхээ өнөөдөр гардаж авлаа. Монголд анхны хүүхдийн улсын байцаагчаар ажиллах хүмүүст үнэмлэхийг нь гардуулах үеэрээ Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзориг “Хүүхдийн эрхийн улсын байцаагч нь хүүхдийн эрх, хамгааллын холбогдох хууль журмуудын биелэлтэд анхаарах, хүүхдийн эрх зөрчигдөхөөс сэргийлж, тэдний эсрэг хүчирхийлэл үйлдэгдэхээс урьдчилан сэргийлэх, эрт таслан зогсоох, гэмт хэрэгтэнд хариуцлага тооцуулах зэрэг томоохон үүрэг бүхий, хариуцлага өндөртэй ажил. Та бүхний ажлын үр дүн Монголын ирээдүй болсон үр хүүхдүүдэд шууд нөлөөтэй учир маш хариуцлагатай ажиллах нь чухал